WSPIERANIE RODZINY I SYSTEM PIECZY ZASTEPCZEJ

KIM JEST ASYSTENT RODZINY?

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy wprowadza do systemu pomocy społecznej funkcję asystenta rodziny. W założeniu ma on pełnić inną rolę niż pracownik socjalny. Asystent jest wsparciem dla rodziny, ma być bliżej jej problemów, a jego elastyczny czas pracy powinien być dostosowany do rytmu życia rodziny i jej realnych potrzeb. Jego rola polega na niesieniu pomocy rodzinom dysfunkcyjnym, z małoletnimi dziećmi, w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, socjalnych, w tym w prowadzeniu gospodarstwa domowego, planowaniu wydatków i innych obowiązkach rodzicielskich. Potrzeba jego zatrudnienia ustaje wraz z osiągnięciem przez rodzinę umiejętności samodzielnego, prawidłowego wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Rodzin pozostających pod opieka asystenta nie może być więcej niż 15.

Kto może być asystentem?

Asystentem rodziny może zostać osoba, która legitymuje się wykształceniem wynikającym z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (minimum średnim) oraz doświadczeniem. Wymogi kwalifikacyjne dotyczą posiadania wykształcenia wyższego na kierunku pedagogika, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie lub praca socjalna lub wykształcenia wyższego na dowolnym kierunku, uzupełnionego szkoleniem z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną.

Od osób z wykształceniem średnim, oczekuje się odbycia szkolenia z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną i udokumentowania co najmniej 3-letniego stażu pracy z dziećmi lub rodzinami. Szczegółowy zakres programowy szkoleń na stanowisku asystenta rodziny w zakresie pracy z rodziną zostanie określony w akcie wykonawczym do ustawy.

Ponadto, asystent rodziny jest obowiązany do systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji w zakresie pracy z dziećmi lub rodziną, w szczególności przez udział w szkoleniach oraz samokształcenie. Asystentem rodziny może zostać osoba nie karana, której władza rodzicielska nigdy nie była i nie jest w żaden sposób, zawieszona, ograniczona lub odebrana. Ponadto przy obsadzaniu stanowiska przez osoby, na które został nałożony obowiązek alimentacyjny, rozpatrywane winno być wypełnianie tego obowiązku.

Rola asystenta rodziny

W świetle ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9 czerwca 2011 roku rola asystenta polega na całościowym wspieraniu rodziny wychowującej dzieci, zagrożonej wykluczeniem społecznym poprzez zmianę stosunku osób w rodzinie do własnej sprawności, podniesienie ich samooceny, wzbudzenie wiary we własne siły, a także pomoc w wykonywaniu najprostszych czynności, składających się na proces prowadzenia gospodarstwa domowego. Nadrzędnym celem jego pracy jest pomoc rodzinie w zachowaniu jej integralności, przeciwdziałanie konieczności umieszczenia dzieci w pieczy zastępczej, poprzez pomoc w osiągnięciu przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, umożliwiającej jej wychowywanie dzieci. Jego praca powinna wspomagać rozwój kompetencji wszystkich członków rodziny – rodziców i dzieci, czemu będzie sprzyjało indywidualne podejście do rodziny i jej problemów.

Zadania asystenta rodziny

Zgodnie z art. 15 ust. 1. Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań asystenta rodziny należy w szczególności:

1) opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym, o którym mowa w art. 11 ust. 1;

2) opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;

3) udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;

4) udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych;

5) udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;

6) udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi;

7) wspieranie aktywności społecznej rodzin;

8) motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;

9) udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;

10) motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;

11) udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;

12) podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;

13) prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;

13a) realizacja zadań określonych w ustawie z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem";

14) prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;

15) dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku, i przekazywanie tej oceny podmiotowi, o którym mowa w art. 17 ust. 1;

16) monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;

17) sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;

18) współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;

19) współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art. 9a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.

Zatrudnianie asystenta rodziny

Stosunek pracy z asystentem rodziny nawiązywany jest przez kierownika jednostki organizacyjnej gminy, odpowiedzialnej za pracę z rodziną lub podmiot, któremu gmina zleciła prowadzenie pracy z rodziną. Realizację obowiązków asystenta rodziny można powierzyć w systemie zadaniowego czasu pracy (stosownie do Kodeksu Pracy) albo w ramach umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Praca asystenta rodziny nie może być łączona z wykonywaniem obowiązków pracownika socjalnego.

Uprawnienia asystenta rodziny

W związku z wykonywaniem zadań asystenta rodziny ma prawo do:

wglądu do dokumentów zawierających dane osobowe członków rodziny, niezbędne do prowadzenia pracy z rodziną,
występowania do właściwych organów władzy publicznej, organizacji oraz instytucji o udzielenie informacji (w tym informacji i dokumentów zawierających dane osobowe) niezbędnych do udzielenia pomocy rodzinie,
uzyskiwania od podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych informacji o stanie zdrowia członków rodziny w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy rodzinie i w związku z wykonywaną pracą.

Asystentowi rodziny, wykonującemu czynności w ramach swoich obowiązków, przysługuje ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych. Asystent rodziny ma prawo do korzystania z poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie jego kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego.

Ustawa ,,Za życiem” – do czego zobowiązuje asystenta rodziny?

Asystent przyznany rodzinie w związku z zapisami zawartymi w Ustawie „Za życiem” pracuje tak, aby koordynować działania podejmowane przez rodzinę w kierunku zmierzającym do odnalezienia się w nowej sytuacji, do opieki nad chorym dzieckiem, do dbania o siebie w sytuacji, kiedy ciąża jest zagrożona.

Asystent wskazuje placówki ,gdzie rodzina może uzyskać pomoc, gdzie ma zwrócić się o pomoc i skąd powinna czerpać informacje na temat lekarzy, przychodni, położnych, pielęgniarek itp., od których tę pomoc uzyska.

Asystent rodziny może także koordynować wizyty psychologiczne, psychiatryczne i inne wizyty specjalistyczne, jeśli takowe są potrzebne albo może wskazywać, że takie poradnictwo jest konieczne w sytuacji danej rodziny. Przy pomocy położnej będzie wspierał rodziców w opiece nad dzieckiem oraz wpierał matkę jako osobę karmiąca piersią – poradnictwo laktacyjne.

Kobiety w ciąży i ich rodziny mogą skorzystać w ramach programu "Za życiem" ze wsparcia asystenta rodziny.

Po wsparcie można się zgłosić: